اندازه و گسترش اقتصاد سایه : یک تحقیق تجربی در مورد ایالتهای هن
اندازه و گسترش اقتصاد سایه : یک تحقیق تجربی در مورد ایالتهای هند
نویسندگان : کازیک چادوری[1] ، فردریک شندر[2] و سومانا چاتوپادیا[3]
منبع : Journal of Development Economics , 2006
مترجم : دکتر حبیب اله فصیحی
چکیده
این مقاله با استفاده از دادههای پایه مربوط به ایالتهای هند ، اندازهی اقتصاد پنهان در ایالتهای این کشور را در دوره زمانی 75-1974 تا 96-1995 مورد پژوهش قرار داده است . تحلیلهای انجام شده نشان دادند که رشد اندازهی اقتصاد سایه در سالهای برنامه نسبت به دیگر سالها ، تقریبا 4 درصد کمتر بوده است . همچنین مشخص شد که این رشد به میزان محسوسی در ایالتهایی که دولت ائتلافی حاکم بوده ، کمتر بوده است . رشد فزایندهی روزنامهها و بالارفتن نرخ باسوادی نمودی از دولت شفاف هستند که برای مثال با مقدار کمتر فعالیتهای اقتصاد سایه مشخص میگردند .
1-مقدمه
در سالهای اخیر اقتصاددانان و جامعهشناسان در پی آن بودهاند که شکاف میان مشهود و واقعی را اندازه بگیرند . این امر منجر به مفهومسازی " اقتصاد پنهان " شد ، گرچه برخی اصطلاحات هممعنی با آن مثل : اقتصاد سیاه ، اقتصاد سایه ، اقتصاد زیرزمینی ، اقتصاد غیرمشهود ، اقتصاد غیررسمی ، اقتصاد ثبت نشده و بالاخره اقتصاد موازی معادل با اقتصاد پنهان به کار رفتند . به طور کلی اقتصاد پنهان فعالیتهایی را دربرمیگیرد که خارج از فعالیتهای رسمی قرار داشته و شامل فعالیتهای قانونی و غیرقانونی دور از دسترس دولت است . برآوردهای تجربی حکایت از آن دارند که فعالیتهای زیرزمینی از سالهای 1970 که در سراسر جهان حضور دولتها در صحنهی اقتصاد قویتر شده ، روبه افزایش بودهاند . با افزایش مالیاتها برای تامین مالی برنامههای دولت ، نیاز به فرار از مالیات و گریز از مقررات دست و پاگیر شایع گردید . رسانههای ارتباط جمعی نوشتاری نیز که آمادهی پذیرش ایدهی اقتصاد زیرزمینی شده بودند به طور قابل ملاحظهای در این سالها رشد یافتند . با قرارگرفتن اقتصاد سیاه در کانون توجهات رسانهها ، نوعی هوشیاری نسبت به جاذبهی این پدیده در سراسر جهان بوجود آمد .
با اهمیتیابی این پدیده ، سوالی که طبیعتا مطرح میشود مربوط به تعریف اقتصاد پنهان است . تانزی[4] خاطر نشان ساخته که اقتصاد پنهان به دلیل ظهور فعالیتهایی که سنجش و دریافت مالیات از آنها دشوار است همانند :کار زنان خانهدار و یا فعالیتهای غیرقانونی و مجرمانه، بوجود آمده است .اشنایدر[5]با تعریفی از اقتصاد زیرزمینی به عنوان" تمامی فعالیتهای اقتصادی که در ایجاد ارزش افزوده دخیل بوده و باید در محاسبهی درآمد ملی نیز دخالت داده شوند اما در حال حاضر توسط موسسات سنجش ملی ، ثبت نشدهاند " دیدگاه فوق را بسط داده است . باتاچاریا[6] اقتصاد پنهان را به عنوان بازتابی از درآمد ملی ثبت نشده ، تشریح نموده و اذعان میدارد که این بخش با محاسبهی تفاوت بین درآمد ملی بالقوه برای به گردش درآوردن پول و درآمد ملی ثبت شده به دست میآید . باگاچاوا و ناهو[7] اقتصاد پنهان را به عنوان ترکیبی از غیررسمی ( واحدهای تولیدی و توزیعی کوچک مقیاس )، موازی ( انجام غیرقانونی فعالیتهای مجاز ) و فعالیتهای بازار سیاه ( تولید و توزیع کالاهای بازاری و غیربازاری که توسط دولت منع شدهاند ) ، به حساب آوردهاند . آچاریا [8] در حوزهی کشور هند ، اقتصاد سیاه را به عنوان " جمع شدن درآمدی که مشمول مالیات است اما به ماموران مالیاتی گزارش نمیشود " و نیز " گسترهای که در آن برآوردهای درآمد ملی و ستادهها به دلیل گزارش کردن نادرست درآمدها ، ستادهها و معاملات به دلایل گریز از مالیات ، سرباززدن از دیگر کنترلهای اقتصادی و موارد مربوط دیگر ، انحراف دارد . تعریف دیگری اقتصاد پنهان را کلیهی فعالیتهای اقتصادی ثبت نشده که در محاسبات مرسوم (یا مشهود ) از تولید ناخالص ملی ، اعمال میشود ، در نظر گرفته است . اسمیت[9] آن را به عنوان تولید بازار محورکالاها و خدمات اعم از قانونی یا غیر قانونی که از شناسایی در برآوردهای تولید ناخالص داخلی پرهیز دارند , تعریف کرده است .
مباحث بالا این نکته را گوشزد مینماید که اقتصاد سایه یا پنهان با آن نسبت از درآمدهای حاصل از فعالیتهای قانونی و غیرقانونی سروکار دارد که به کمک رویههای پیچیده سنجش استاندارد که برای محاسبهی درآمد ملی بهکار میروند ، قابل محاسبه نیستند . در این مقاله تعریف اخیر از اقتصاد زیرزمینی مبنای کار قرار گرفته است .
در این مقاله کوشش براین بوده تا اندازهی اقتصاد پنهان (سایه ) را برای 14 ایالت بزرگ هند در سالهای 75-1974 تا 96-1995 با استفاده از مدل چند عاملی و چند شاخصی میمیک (MIMIC) برآورد گردد . به منظور برآورد اندازهی اقتصاد سایه ،علاوه بر این، تحقیقات تجربی نیز ارائه شدهاند تا نقش عوامل اقتصادی-اجتماعی ، سیاسی و نهادی در اندازهی اقتصاد پنهان روشن گردد . رویکرد مورد نظر همچنین اهمیت رویههای سیاسی در افزایش مسئولیت دولت برای مهار اقتصاد پنهان تشریح گردیدهاند . به ویژه برنقش انتخابات ، ماهیت دولتها ، سواد ، رسانههای ارتباط جمعی ، و تاثیرات آزادسازی اقتصادی تاکید شده است . به نظر کاوفمن [10] دانش و اطلاعات ، رهبران و کنش جمعی میتوانند به عنوان سلاح اولیه برای نشانه روی به فساد مورد استفاده قرار گیرد . استپنهارست[11] پیوند جزئی میان یک رسانه فعال و بهبود فساد به عنوان نمودی از فعالیتهای اقتصاد سایه ، قائل شده است . جانکو[12] خاطر نشان ساخته که مالکیت دولت بر رسانه عموما با آزادی کمتر اطلاع رسانی ، حقوق اقتصادی و سیاسی کمتر و مهمتر از همه ،کامیابیهای اجتماعی کمتر در عرصهی آموزش و سلامت همراه است . اهرند[13] شواهد تجربی قوی ارائه کرده که میرسانند تقویت آزادی اطلاعرسانی باید از اولویتهای مقابله با فساد باشد . دیک و زینگیلز[14] از نقش رسانهها بر نفوذ در سیاست مقابله با فساد بحث به میان آورده است .
هند ،چارچوب مطالعاتی جالبی در این زمینه است . این کشور از سال 1947 نوعی دموکراسی پیشه کرده است . انتخابات دورهای برای مجالس ملی و ایالتی از سال 1952 انجام شدهاند . آزادی نسبی و استقلال رسانهای با سریهای زمانی و تغییر بخشی چشمگیر وجود دارد . با استفاده از این دادهها ، قادر خواهیم بود ارتباط میان توسعه و رسانههای ارتباط جمعی و نیز رابطهی بین عوامل نهادی و کنشهای حکومتی را بیازماییم تا نیازهای شهروندان را برآورده سازیم.مقالهی اخیر در این ارتباط میتواند کاملا با ادبیات روبه رشدی که دادههای مربوط به هند را برای آزمودن نقش عوامل سیاسی و نهادی در تشریح مسئولیت دولت ، مورد استفاده قرار میدهد ، هماهنگ باشد . باسلی و بارگس [15]خا طر نشان ساختهاند که ایدئولوژی حزبی بخش عمومی را متاثر میسازد .آنها نشان دادند که دولتهای ایالتی در ایالاتی که شمارگان روزنامهها بالاتر و مسئولیت انتخاباتی زیادتر است در قبال تولید مواد غذایی و خسارت دیدن محصولات، بیشتر احساس مسئولیت میکنند . بانرجی و لیر[16] ثابت کردهاند که تفاوت در نهادهای تاریخی منجر به گزینههای سیاسی متفاوتی میگردد و کامیابیهای اقتصادی را متاثر مینماید . لیر ابراز میدارد که در زمان حاضر نواحی تحت هدایت قواعد انگلیسی از نظر کالاهای عمومی در سطح پایینتری به سر میبرند . هوف[17] برآوردی از توسعههای مرتبط با نهادها و تاثیر آنها بر روی رشد اقتصادی به دست آورده است . به هر حال هیچکدام از گفتههای پیشین چیزی از اندازهی اققتصاد غیررسمی در هند بیان نکردهاند و این مقاله کوششی در این جهت به شمار میرود .
گزارش کمیتهی وانچو[18] ( دولت هند ، وزارت مالیه ، 1971 ص 6) اولین سندی است که که به اقتصاد سایه در هند پرداخته است . گزارش فوق به این پدیده بسان " غده سرطانی در اقتصاد کشور که اگر اکنون تحت کنترل قرار نگیرد به ویرانی اقتصاد خواهد انجامید " نگریسته است . در گزارش کمیتهی ونکاتاپیاه [19] (دولت هند ،1974) که بر محور خود دورسازی از عدم پرداخت مالیات تهیه شده آمده است که " راحت میتوان اعتراف کرد که ما آمادگی آن را نداریم که و بنابراین به شکل دردآوری از دامنه ، انحراف و از هم پاشیدگی تولید در شگفتیم " . در کنار مالیاتها ، گسترهی قواعد نمایانشده در اقتصاد به شکل پروانههای صنعتی ، پروانه واردات ، کنترل قیمتها و مسیرهای توزیع کالا و خدمات ، کنترل اعتبارات و دیگر کنترلها میتوانند میتوانند مشوق گسترش اقتصاد پنهان باشند . در گزارش کمیتهی داگلی [20]این موارد به وضوح آمدهاند .
قسمت باقیماندهی مقاله به شکل زیر سازمان یافته است . اولین بخش آن دیدگاهی اجمالی از ادبیات مربوط به برآورد اندازهی اقتصاد پنهان را ارائه داده است . در بخش سوم روش پژوهش آمده است . بخش چهارم به سه زیربخش تقسیم شده : زیربخش اول متغیرهای دادههای پایه را که در تحلیل بهکار رفتهاند، فهرست نموده ، زیربخش دوم ماهیت اقتصاد پنهان را مستند سازی نموده و با توجه به روش تحقیق ، برآوردهایی حاصل میکند و بالاخره زیربخش انتهایی با نقش عوامل نهادی و سیاسی در تشریح اندازهی اقتصاد پنهان ، سروکار دارد . بخش پنجم مقاله نیز به نتیجهگیری میپردازد .
2-روشهای اندازهگیری اقتصاد پنهان
این مطالعه متفاوت از مطالعاتی است که توسط گوپتا و مهتا [21] ،چوپرا [22] ، آچاریا [23]، باتاچاریا [24] و باتاچاریا و قوس [25] اخیرا در حوزهی اقتصاد زیرزمینی در کشور هند و به روش زیر صورت گرفته است :
1- آچاریا ، باتاچاریا و بتاچاریا و قوس از روش برآورد تقاضای پول نقد مرسوم استفاده کردهاند ، ضمن انتقاد بر روش آنان که همه تنها بر یک حقیقت از اقتصاد پنهان توجه داشتهاند ، در این مطالعه از مدل چند عاملی و چند شاخصی میمیک استفاده شده است .گوپتا و مهتا از رویکرد ورودی ( دادههای) فیزیکی استفاده کرده و روش چوپرا نیز چیزی مشابه روش پیشنهادی کالدور[26] بوده است .( کالدور سعی داشت که اندازهی اقتصاد پنهان در هند را با برآورد درآمدی که از پرداخت مالیات رویگردان است ، محاسبه نماید )
2- منحصر به فرد بودن مطالعهی اخیر بر این حقیقت استوار است که پاسخ به این سوال حیاتی را پیگیری میکند که : آیا افزایش حضور نهادهای تمدنی چون رسانهها تاثیرات دوگانهای بر اندازهی اقتصاد پنهان در یک کشور دموکراسی چون هند دارد ؟
دراین مقاله کوشش بر این بوده تا اندازهی اقتصاد پنهان با استفاده از مدل چند عاملی و چند شاخصی میمیک برآورد گردد . فری و ویک-هانیمان [27]اولین کسانی بودند که این شیوه را برای برآورد اقتصاد پنهان در 17 کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در سالهای 78-1960 به کار گرفتند . آنها این شیوه را از نظریه آماری متغیرهای غیرمشهود که مورد مشابهی از آن توسط زلن[28]ر ، گلدبرگر[29] ، و جورسکوگ و گلدبرگر[30] مورد استفاده قرار گرفته، اقتباس نمودند . در این شیوه علل چندگانه و شاخصهای چندگانه از پدیده مورد توجه قرار گرفتهاند تا با یک رویکرد تحلیل عاملی، اندازه اقتصاد پنهان به عنوان یک متغیر غیر مشهود سنجیده شود . ضریب ناشناخته به طور جداگانه از طریق یک دستگاه معادلهی ساختاری با متغیرهای نمایانگری که به کمک آنها تاثیر متغیرهای نامشهود به طور غیرمستقیم به دست میآید ، برآورد میگردد . فری و ویک-هانمان در سال های 1970 کشورهای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه را بر اساس اندازهی اقتصاد زیرزمینی، رتبهبندی نمودند . در اواخر این دهه کشورهای اسکاندیناوی و بنلوکس سطح گستردهای از اقتصاد زیرزمینی را دارا بودند . پس از آنها ، ایالات متحده میزان متوسطی را نشان میداد و و سپس سوئیس و ژاپن کمترین حجم از اقتصاد زیرزمینی را نشان میدادند . همچنین از نظر نرخ رشد، اینگونه به نظر میرسد که دانمارک ، بلژیک و ایتالیا رشدی بالاتر از حد متوسط داشتهاند در حالی که کانادا ، انگلستان و امریکا رشدی کمتر از متوسط را به خود اختصاص دادهاند . مطالعهی دیگری که توسط آینگر و همکاران [31] انجام شده از شکل دیگری از مدل میمیک با عنوان دایمیمیک[32](رویکرد دینامیک چندعاملی چند شاخصی) برای ارزیابی اندازهی اقتصاد پنهان در ایالات متحده در دورهی 82-1939 استفاده شده است . نتایج مطالعهی اخیر نقطه اوج اندازهی اقتصاد پنهان ایالات متحده را در سالهای 44-1943 و نقطه حضیض آن را در حدود سالهای 68-1967 تشخیص داده است .
در سالهای اخیر مطالعاتی چند به خصوص در کشورهای نیوزیلند و کانادا از رویکرد متغیرهای مخفی یا غیرمشهود استفاده کردهاند. گیلز[33] ، گیلز و کاراگاتا [34] و گیلز و تدز[35] از دادههای سریهای زمانی اقتصاد کشورهای نیوزیلند و کانادا استفاده کرده و با بهکار بردن مدل میمیک اقتصاد پنهان را برآورد نمودهاند. تا آنجا که معلوم شده ، این پژوهش اولین نمونهای است که اندازهی اقتصاد پنهان کشور هند را به کمک مدل میمیک برآورد مینماید .
3-روش برآورد
دراین قسمت به طور خلاصه رویکرد مدل میمیک تشریح میگردد . در واقع مدل میمیک نوع تغییر یافته مدل لیزرل[36](روابط خطی و ساختاری مستقل ) مربوط به جورسکوگ و سوربم[37] است که قادر است یک شاخص سریهای زمانی را(یعنی یک شاخص توصیفی را) برای متغیرهای مخفی حاصل نماید . لازم است از طریق انطباق مقادیر توصیفی با برخی مقادیر کمی که در گذشته به شیوههای دیگر برآورد مثل رویکرد تقاضای اسکناس یا برق، فراهم گردیدهاند ، شاخص توصیفی به صورت سریهای عددی(کمی) مقادیر مربوط به اندازه اقتصاد پنهان درآید . معادلهی مدل میمیک را میتوان این گونه بیان نمود :
معادله (1)
معادله (2)
y : بردار پایه شاخص هایp مربوط به متغیر پنهان
و : بردار علل q مربوط به
به عبارت دیگر : Eq در معادله (1)مدل اندازهگیری برای و Eq در معادله (2) معادلهی ساختاری متغیر پنهان ، خطای اندازهگیری (px1) و خطای ساختاری غیربرداری
فرض بر این است که و کلیهی عناصر دو به دو با هم همبستگی نداشته و واریانس برابر و کواریانس برابر میباشد .
با جایگزینی معادله (2) در معادله (1) مدل میمیک میتواند به صورت مدل رگرسیون چند متغیره معادله p درآید :
معادله (3) y =
+ Z= ,
Cov(z) =
به نظر میرسد مدل معادله p ( معادله 3) دارای ماتریس رگرسیون رتبهبندی معادل یک و ماتریس کواریانس خطایی باشد که به همین ترتیب وارد میگردد . شرط اول در مدلهای معادلات همزمان به صورت خاصی است . در این معادلات جابهجایی تعدادی از متغیرهای برونزاد(غیرذاتی) از معادله ساختاری ممکن است منجر به شکل کاهشی ماتریس ضریب شده و آن را به صورت کوتاه شدهیمرتب درآورد. خاصیت مفرد ماتریس کواریانس خطا توسعه مییابد زیرا برای برآورد مدل اندازهگیری لازم است که ابتدا آن را نرمال سازیم . این امر میرساند که برآورد معادلات (1) و (2) تنها وقتی حاصل میگردد که یک عنصر از با یک مقدار از پیش تعیین شده ، معین گردد . در اینجا با بهکارگیری رویه برآورد حداکثر احتمال[38] مدل فوق تخمین زده شده است .
در مطالعهیاخیر ، ترکیبات زیر از علل و شاخصها مورد استفاده قرار گرفتهاند تا برآوردهای متفاوتی از اقتصاد پنهان را نتیجه دهند .
برای شاخصها از این موارد استفاده شده است : رشد تولید خالص و واقعی داخلی ایالتهای هند ؛ تعداد شاغلین ( مجموع کارگران مولد و غیر مولد ) ، جهت صنایع کارخانهای به ثبت رسیده که با تعداد کل کارگران در هر ایالات انطباق داده شده است .
برای متغیرهای علی این موارد بهکار رفتهاند : صورت حساب سرمایهای هزینههای توسعهای ؛ صورت حساب سرمایهای هزینههای غیرتوسعهای ؛ درآمد مالیاتی هر ایالت ؛ درآمدهای غیمالیاتی هر ایالت ؛ صورت حساب جاری هزینههای توسعهای ایالتها ؛ صورت حساب جاری هزینههای غیر توسعهای ایالتها؛
کلیهی متغیرهای مالیاتی و هزینهای به عنوان سهم هر ایالت از تولید خالص داخلی بیان شدهاند . و مجموع درآمد هر دولت ایالتی شامل دو جزء میباشد : مجموع درآمد مالیاتی و مجموع درآمد غیر مالیاتی . مجموع درآمد مالیاتی دولت ایالتی به دو بخش قابل تفکیک است : سهم آن از درآمدهای مالیاتی دولت مرکزی و درآمدی که از مالیاتهای وصولی در خود ایالت به دست میآید . مالیاتهای ایالتی ماهیتا غیر مستقیم هستند . (مالیاتهای غیر مستقیم بهطور متوسط 87 تا 88 درصد جمع درآمد مالیاتی را شامل میگردند . ) درآمدهای غیرمالیاتی دولتهای ایالتی از دو منبع بهدست میآید : کمکهای دولت مرکزی و درآمد غیرمالیاتی خود ایالت . بهرهی دریافتی از وامهای پرداخت شده توسط دولت مرکزی ، سود سهام ، سودی که توسط بخش عمومی تعهد شده و به دولت ایالتی اختصاص داده میشود و درآمدهای حاصل از لاتاری ( بختآزمایی ) ، عمدهترین درآمدهای غیرمالیاتی را شامل میشوند . در این مقاله ، ترکیبی از درآمدهای مالیاتی و غیرمالیاتی ایالتها به عنوان کل درآمد ، در نظر گرفته شدهاند .
کل هزینههای صورت گرفته توسط دولت ایالتی به شکل حسابهای جاری و حسابهای سرمایهای است . حساب هزینههای جاری سه گونهاند : مصارف توسعهای ، مصارف غیرتوسعهای و کمکهای اعطایی به ادارات محلی ، مصارف حسابهای جاری توسعهای اصولا نیاز به نگهداری داراییهای موجود در خدمات اقتصادی و خدمات اجتماعی را اجابت مینمایند . خدمات اقتصادی شامل : هزینههای صرف شده در کشاورزی ، صنعت ، نیرو و آبیاری ، حمل و نقل و ارتباطات و خدمات اجتماعی شامل : آموزش و پرورش ، بهداشت و رفاه خانواده و پرداختهای برنامهریزی شده برای امنیت اجتماعی میباشد . حسابهای جاری غیر توسعهای مشتمل بر : بهرههای پرداختی برای وامهای گذشته ، هزینههای خدمات مالی و اداری ، حقوق مستمریبگیران و بازنشستگان ، پرداختهای برنامهریزی نشده امنیت اجتماعی و یارانههای رفاهی و غذایی میباشد .
هزینههای مربوط به حسابهای سرمایهای از دو قسمت تشکیل شدهاند : توسعهای و غیرتوسعهای . هزینههای توسعهای در این بخش در ایجاد داراییهای فیزیکی صرف میشوند و قسمت غیرتوسعهای آن برای بازپرداخت وامها هزینه میگردد .
چنانکه پیش از این آمد ، مدل میمیک تنها میتواند یک شاخص سری زمانی را برای متغیرهای پنهان اقتصاد زیرزمینی دراختیار گذارد و به هر حال این مدل تنها یک شاخص را برای سریهای زمانی ارائه میدهد . به این جهت ناگزیریم که این شاخص توصیفی را از طریق انطباق مقادیر توصیفی با مقادیر عددی و کمی که که در گذشته به شیوههای دیگر فراهم شدهاند ، به صورت سریهای عددی درآوریم .از جمله شیوههایی که در گذشته برای برآورد حجم اقتصاد پنهان بهکار رفته منی-توان به رویکرد تقاضای برق یا اسکناس اشاره کرد . در این مطالعه برآورد انجام شده توسط باتاچاریا در سال 1999 را که اندازهی اقتصاد پنهان سال 90-1989 را حدود 5/22 درصد برآورد کرده برای این انطباق به کار رفته است .
با توجه به برآورد فوق ، در گام بعدی کوشش خواهیم کرد تا روشن سازیم که آیا نهدهای تمدنی چون رسانهها ، نهادهای سیاسی یا مشخصههای دولتهای ایالتی ، تاثیری بر رشد برآوردشدهی اقتصاد پنهان دارند یا خیر ؟ معادلهی رگرسیون مدل به این صورت است : ( معادله 5)
++ log ( -1) + + + +
: تاثیر ثابت اسمی
: کنترل زمانی- ساختگی ضربه کل
-1 : اندازهی درنگدار اقتصاد پنهان
: روند مشخص ایالت در برآورد مورد نظر
: متغیری که مشخصات دولت در دورههای ائتلاف را نشان داده و سهم سال t را در حالتی که دولت ائتلافی در قدرت بوده و بیش از یک حزب محوری وجود دارد ، اندازهگیری مینماید.متغیر اخیر دولت ائتلافی نامیده شده است .
: متغیری که یک سال ساختگی انتخاباتی را نشان داده و مقدار 1 را به خود اختصاص میدهد در صورتی که برنامه انتخابات در نیمه دوم سال مالی t یا در نیمه اول سال مالی بعد در ایالت i انجام شده باشد .
: گسترهی رابطهی سیاسی بین دولت مرکزی و دولت ایالتی. پرواضح است که این یک متغیر ساختگی است. در صورتی که دولت ایالتی در ایالت s برای بیش از 6 ماه از سال مالی t از نظر سیاسی به دولت مرکزی مربوط باشد ، مقدار صفر را به خود اختصاص میدهد.
: بیان اختلاف میان دولت ایالتی با گرایش چپ ( دولتی که توسط یک حزب کمونیست رهبری میشود .) و همهی انواع دیگر دولتها . متغیر اخیر، سهم سال مالی t را در طول دورهای که دولت ایالتی ایالت i دولتی چپگراست اندازهگیری مینماید .
Rur : سهم جمعیت روستایی در مجموع تولید خالص داخلی ایالت
Primary : ترکیب بخشهای اول اقتصادی ( کشاورزی و خدمات مربوط) در مجموع تولید خالص داخلی ایالت
: رشد سرانهی شمارگان کل روزنامهها
Lit : رشد نرخ باسوادی
در معادله (5) در جایی که درجهی تصحیح خودکار روند مشخص ناحیهای منظور شده،
جملهی خطای به عنوان فرآیند AR(1) مدلسازی گردیده است . برآورد معادله (5) از طریق ایجاد کوچکترین مربعات همچنین ایجاد ساختار خطای عدم تجانس را با هر ایالتی که واریانس خاص خود را دارد ، امکانپذیر میسازد .
4-نتایج عملی
4-1 دادهها
مجموعه دادههای این مطالعه شامل مشاهدات سالیانه سالهای 75-1974 تا 96-1995 در قلمرو 14 ایالت کشور هند میباشند . ایالتهای فوق عبارتاند از : آندراپرادش ، بیهار ، گجرات ، هاریانا ، کارانتاکا ، مادیاپرادش ،ماهاراشتارا ، اوریسا ، پنجاب ، راجستان ، تامیل نادو ، آتارپرداش و بنگال غربی . متغیرهایی در نظر گرفته شده به دو بخش قابل تقسیم هستند :1- دادههای مربوط به نمایانگرها ( رشد تولید واقعی و خالص داخلی ایالت ها و جمع کل کارخانهها در ایالات ) و 2- دادههای مربوط به علل . تولید خالص و واقعی ایالات از موضوعات مختلف آمار حسابهای ملی ( وزارت برنامه ریزی هند ، توسعهی آمارها ) که توسط سازمان آمار مرکزی دولت هند منتشر شده ، استخراج گردیدهاند . دادههای اشتغال مربوط به صنایع کارخانهای به ثبت رسیده از موضوعات گوناگونی برآوردهای سالانه صنایع هند ( وزارت آمار و اجرای برنامه ) بهدست آمده است . دادههای مربوط به علل همانند متغیرهای مالیات و هزینه دولتهای ایالتی از مجلدات مختلف بولتن بانک ذخیرهی هند که توسط بانک مرکزی این کشور انتشار مییابد گردآوری شدهاند .
مشخصات جمعیتی ایالات همانند نقش بخشهای اول شغلی با استفاده از آمار حسابهای ملی تهیه شده است . نرخ باسوادی از آمارهای سرشماری و برآورهای نمونهای ملی فراهم آمده است . ( هر دوی این منابع توسط دولت هند منتشر میشوند )نرخ باسوادی برای برخی سالها که از هیچکدام از دو منبع یاد شده قابل استخراج نبوده ، با میانیابی دادهها با استفاده از یک فرمول رشد ساده، حاصل شدهاند. ارقام سرانهی شمارگان روزنامهها از نشریه اطلاعرسانی درهند که توسط وزارت اطلاعات و سخنپراکنی منتشر میشود استخراج شده است . در این زمینه شمارگان روزنامههای تمامی گویشهای محلی، تمامی روزنامههای انگلیسی زبان ، تمامی روزنامههایی که به زبان دوم هم منتشر میشوند و خلاصه شمارگان کلیهی روزنامههای دیگر محاسبه گردیدهاند . همگی این-ها در نشریه اطلاعرسانی در هند آمدهاند . دادههای با موضوع سیاسی از منابع مختلفی فراهم شدهاند . اولا زمان کلیهی انتخابات مجالس قانونی ایالات از کتاب "رای دادن در هند " و وب سایت کمسیون انتخابات هند[39] به دست آمده است .
ماهیت دولت ایالتی ( ائتلاف، وابستگی سیاسی و ایدئولوژی) برای هر ترکیب سالی- ایالتی ، مشخص شده که اطلاعات مربوط از کتاب دایرهالمعارف هند و ایالات آن ، جمعآوری شدهاند .
4-2-نتایج
این بخش به دو زیر قسمت تقسیم شده است : بخش 4-2-1 نتایج مدل میمیک را گزارش کرده و بخش 4-2-2 نتایج حاصل از معادلهی (5) را بیان مینماید .
جدول (1) نتایج حاصل از مدل میمیک
ایالات | |||||
نمایانگرها | متغیرها | آندراپرادش | کرالا | ماهاراشترا | بنگال غربی |
رشد سالانه تولید خالص واقعی در ایالات | 04/0 (25/0) | 47/0- a(10/2-) | 13/0- (51/0-) | 20/0- (62/0-) | |
تعداد کل شاغلین در صنایع کارخانهای به ثبت رسیده (انطباق داده شده با تعداد کل کارخانه در هر ایالت ) | 1 | 1 | 1 | 1 | |
علل | هزینههای غیرتوسعهای حساب سرمایه در درصد تولید خالص داخلی | 44/0 c(82/3) | 03/0 (32/0) | 03/0 (23/0) | 10/0 (68/0) |
هزینههای توسعهای حساب سرمایه در درصد تولید خالص داخلی ایالتها | 25/0- a(072-) | 05/0- (46/0-) | 02/0 (06/0) | 18/0- (62/0-) | |
درآمد مالیاتی خود ایالت در درصدتولید خالص داخلی ایالتها | 13/0- (60/0-) | 88/0- c(52/3-) | 60/0- a(80/1-) | A2/0- (12/1-) | |
درآمدهای غیرمالیاتی خود ایالت در درصد تولید خالص داخلی ایالتها | 15/0- (24/1-) | 35/0 c(44/3) | 22/0 (75/0) | 10/0 (34/0) | |
هزینههای توسعهای حساب جاری در درصد تولید خالص داخلی ایالت ها | 20/0- (79/0-) | 20/0- (21/1-) | 16/0- (35/0-) | 78/0 b(68/2) | |
هزینههای حساب جاری غیر توسعهای در درصد تولید خالص داخلی ایالتها | 43/0- c(56/3-) | 31/0 (19/1) | 17/0- (86/0-) | 69/0- a(79/1-) | |
توضیحات جدول : آمارهای t در داخل پرانتز آمدهاند . a در سطح 10 درصد معنیدار است . b در سطح 5 درصد معنیدار است . c در سطح 1 درصد معنیدار است .
جدول (2) آمارهای تشخیصی مدل تخمینی میمیک
ایالت | باقیماندهی جذر میانگین مربعات | شاخص خوبی برازش[40] انطباق یافته | شاخص خوبی برازش خست[41] |
آندراپرادش | 046/0 | 66/0 | 013/0 |
بیهار | 11/0 | 53/0 | 13/0 |
گجرات | 051/0 | 87/0 | 14/0 |
هاریانا | 087/0 | 37/0 | 13/0 |
کارناتاکا | 050/0 | 80/0 | 14/0 |
کارالا | 074/0 | 23/0 | 12/0 |
مادایاپرادش | 150/0 | 26/0 | 12/0 |
ماهاراشاترا | 1/0 | 61/0 | 13/0 |
اوریسا | 046/0 | 63/0 | 13/0 |
پنجاب | 02/0 | 91/0 | 14/0 |
راجستان | 04/0 | 92/0 | 14/0 |
تامینادو | 07/0 | 27/0 | 12/0 |
آتارپرادش | 092/0 | 26/0 | 12/0 |
بنگالغربی | 066/0 | 37/0 | 12/0 |
4-2-1-برآورد مدل میمیک از اقتصاد پنهان در ایالتهای هند
در این قسمت تخمینهای اقتصاد پنهان در ایالتهای هند آورده میشوند. به این منظور مدل میمیک برای هر یک از ایالتها محاسبه شده است . جدول (1) نتایج مربوط به چهار ایالت را نشان میدهد . نتایج بهدست آمده موارد زیر را آشکار میسازد : گرچه متغیرهای علی بهطور معمول با علامتهای مورد انتظار وارد گردیدهاند ، اما به هرحال تعدادی از آنها به اندازه قابل قبول معنیدار نیستند . جدول (2) آمارهای تشخیصی مدل تخمینی را گزارش مینماید مقادیر کمتر باقیماندهی جذر میانگین مربعات ، مقدیر زیادتر شاخص خوبی برازش انطباق یافته و نیز مقادیر بالاتر شاخص خوبی برازش خست بیانگر برازش خوب مدل هستند . در کلیهی مدلها ، آمارهای تشخیصی نتایج رضایتبخشی را در مورد برازش مدل میرسانند . در جدول (3) اندازه اقتصاد زیرزمینی چهار ایالت نمونه در هند برای سالهای 75-1974 ، 81-1980 ، 82-1981 ، 87-1986 ، 92-1991 و 96-1995 آورده شدهاند . جدول (3) نتایج جالبی را نشان میدهد : در تمامی دورهها ، ایالت هاریانا پایینترین میزان اقتصاد زیرزمینی را به خود اختصاص داده و پس از آن ایالت جنوبی تامینادو قرار گرفته است . این در حالی است که آناداراپرادش ، کارناتاکا و تامیلنادو ، کمترین میزان اقتصاد زیرزمینی را در مقایسه با دیگر ایالتها داشتهاند . در 3 ایالت از 5 ایالت موسوم به بیمارو[42] ، اندازهی اقتصاد زیرزمینی بالاتر از میانگین مربوط به کل 14 ایالت است .در ایالتهایی مثل :اوریسا ، هاریانا ، پنجاب ، راجستان ، آتارپردادش و بنگال غربی ، در عصر پیشاز آزادسازی ( یعنی سال 93-1992 تا 96-1995 )، اندازه اقتصاد پنهان نسبت به کل دوره زمانی مورد مطالعه ، قابل ملاحظه بود
در شکل (1) اندازهی اقتصاد پنهان برای 14 ایالت فوق ترسیم گردیده است . در این شکل ستونی که با کل-14 نشان داده شده میانگین سادهای از وضعیت 14 ایالت را نشان میدهد . در سالهای مورد مطالعه، اندازه کلی اقتصاد پنهان برای کل هند حدود 35/20 درصد تولید ناخالص داخلی بوده است . اندازهی اقتصاد پنهان از 39/15 درصد در سال 75-1974 به 21/23 درصد در سال 96-1995 افزایش یافته است . ایالتهای بیهار ، گجرات ، مادیاپرادش ، ماهاراشترا، پنجاب و راجستان در مقایسه با کل هند ، اندازهی بالتری از اقتصاد پنهان را داشتهاند .
مقایسهی اندازهی برآورد شدهی اقتصاد پنهان در کل هند با برخی دیگر از کشورهای آسیایی ( که در ضمیمه الف آمده) گواه آن است که تایلند با 3/48 درصد تولید ناخالص داخلی رسمی ، در سال 95-1994 بالاترین میزان اقتصاد سایه را داشته و پس از آن فیلیپین با رقم 4/38 درصد و سری
لانکا با رقم 3/35 درصد قرار داشتهاند . تایوان با رقم 4/17 درصد ، هند با رقم 3/20 درصد و کرهجنوبی با 4/22 درصد ، اندازهی متوسطی را نشان میدهند و بالاخره در پایینترین سطح ، چین با رقم 2/10 درصد ، ژاپن با رقم 6/10درصد و سنگاپور با رقم 2/11 درصد از تولید ناخالص داخلی رسمی ، قرار دارند .
جدول (3) اندازه اقتصاد پنهان در هند به عنوان درصدی از تولید خالص داخلی ایالتی
دورههای زمانی | 75-1974 تا 81-1980 | 82-1981 تا 87-1986 | 88-1987 تا 92-1991 | 93-1992 تا 96-1995 | 75-1974 تا 96-1995 | |||||
ایالت | میانگین | انحراف معیار | میانگین | انحراف معیار | میانگین | انحراف معیار | میانگین | انحراف معیار | میانگین | انحراف معیار |
آنداپرادش | 437/14 | 357/2 | 235/20 | 198/3 | 177/22 | 711/0 | 724/18 | 399/2 | 557/18 | 811/3 |
بیهار | 642/22 | 847/2 | 623/26 | 586/4 | 954/25 | 520/2 | 422/27 | 731/1 | 350/25 | 573/3 |
گجرات | 278/16 | 574/2 | 957/20 | 589/2 | 160/25 | 481/4 | 011/21 | 493/1 | 433/20 | 341/4 |
هاریانا | 308/9 | 664/2 | 937/15 | 397/2 | 114/21 | 014/1 | 400/28 | 836/4 | 148/17 | 503/7 |
کارناتاکا | 419/16 | 537/3 | 150/22 | 363/3 | 965/22 | 806/1 | 739/19 | 063/1 | 073/20 | 840/3 |
کرالا | 638/15 | 958/1 | 917/19 | 563/2 | 788/21 | 812/0 | 531/22 | 236/1 | 456/19 | 319/3 |
مادایاپرادش | 071/22 | 700/6 | 687/25 | 744/1 | 708/24 | 997/2 | 038/23 | 630/2 | 832/23 | 309/4 |
مهاراشترا | 047/17 | 168/1 | 284/22 | 566/1 | 181/23 | 838/0 | 392/23 | 881/1 | 023/21 | 084/3 |
اوریسا | 971/9 | 825/2 | 107/15 | 865/4 | 019/24 | 474/2 | 715/29 | 490/1 | 154/18 | 247/8 |
پنجاب | 286/15 | 806/1 | 419/20 | 760/1 | 808/24 | 694/1 | 589/27 | 714/0 | 088/21 | 001/5 |
راجستان | 003/17 | 823/3 | 862/19 | 425/3 | 586/24 | 800/2 | 584/31 | 052/6 | 157/22 | 510/6 |
تامینادوا | 839/15 | 526/1 | 430/21 | 086/1 | 119/23 | 489/2 | 268/22 | 604/1 | 187/20 | 478/3 |
آتارپرادش | 285/11 | 047/1 | 395/14 | 884/1 | 625/21 | 941/1 | 016/27 | 531/1 | 343/17 | 254/6 |
بنگالغربی | 907/16 | 428/2 | 012/16 | 951/3 | 103/22 | 517/2 | 812/29 | 232/3 | 190/20 | 931/5 |
میانگین 14 ایالت | 724/15 | 628/4 | 041/20 | 552/4 | 379/23 | 545/2 | 161/25 | 642/4 | 357/20 | 555/5 |
کل هند | 060/17 | 128/1 | 377/20 | 929/0 | 475/22 | 428/0 | 399/23 | 310/0 | 348/20 | 659/2 |
به منظور درک بهتر موضوع ، نرخ رشد اقتصاد زیرزمینی برای دوره پیش از آزادسازی ( سالهای 76-1975 تا 92-1991)و پس از آزادسازی ( 93-1992 تا 96-1995) ،برای ایالتهای هند محاسبه و نتایج در جدول (4) آورده شده است .در دوره پس از آزادسازی ،رشد اندازهی اقتصاد زیرزمینی در اغلب ایالتها به جز هاریانا، راجستان و بنگالغربی ، پایینتر بوده است . در این میان آندراپرادش پایینترین رشد را داشتهاست . در دوره پیش از آزادسازی ، کرالا پایینترین نرخ رشد میانگین و اوریسا بالترین آن را به خود اختصاص دادهاند .
شکل (4 ) میانگین اندازه اقتصاد غیررسمی 14 ایالت هند در سالهای 75-1974 تا 96-1975
4-2-2- تبیین اندازهی اقتصاد پنهان ایالتهای هند
به منظور تشریح اندازه اقتضاد پنهان ،رگرسیون به صورت معادله (5) محاسبه شده و نتایج مربوط در جدول (59 آورده شده است . ستون اول جدول فوق نتایج رگرسیون را باتوجه به متغیرهای سیاسی یعنی : نشان میدهد
[1] Kausik Chaudhuri
[2] Friedrich Schneider
[3] Sumana Chattopadhyay
[4] -Tanzi(1999)
[5] Schneider(1986)
[6] Bhattacharyya(1999)
[7] Bagachwa& Naho(1995)
[8] Acharya(1995)
[9] Smith(1985)
[10] Kaufman(1999)
[11] Stapenhurst(2000)
[12] Djankov et al (2002)
[13] Ahrend(2002)
[14] Dyck& Zingales(2002)
[15] Besley & Burgess (2000)
[16] Banerjee & lyer(2004)
[17] Hoff(2003)
[18] The Wanchoo Committee Rreport
[19] The Venkatappiah Committee Report
[20] The Dagli Committee (1979)
[21] Gupta & Mehta (1981)
[22] Chopra(1982)
[23] Acharya(1985)
[24] Bhattacharyya(1999)
[25] Bhattacharyya & Ghose (1998)
[26] Kaldor(1950)
[27] Frey & Week-Hannemann(1984)
[28] Zellner(1970)
[29] Berger(1972)
[30] Joreskog & Goldberger(1975)
[31] Aigner et al(1988)
[32] DYMIMIC
[33] Giles(1999)
[34] Giles & Caragata(2001)
[35] Giles & teds (2002)
[36] LISREL
[37] Jorskog &Sorbom(1993)
[38] Maximum Likelihood Estimination
[39] http:/www.eci.gov.in
[40] Goodness of fit
خوبی برازش : یعنی میزانی که یک معادلهی تخمینی از لحاظ اقتصاد سنجی دادهها را برازش میکند ( مترجم به نقل از فرهنگ علوم اقتصادی )
[41] Parsimony
خست : اصطلاحی که آدام اسمیت به عنوان پایهی تراکم سرمایه و ثروت بهکار برده است .( مترجم به نقل از فرهنگ علوم اقتصادی )
[42] BIMARU ایالتهای مادیاپرادش ، اوریسا ، و آتارپرادش
